A A A

Anna Baumgart

Urodzona w 1966 r. we Wrocławiu, Polska. Mieszka i pracuje w Warszawie. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, uzyskała dyplom w pracowni rzeźby prof. Franciszka Duszenki w 1994 r. Artystka postkonceptualna, reżyserka i scenografka. Tworzy prace zaliczane do nurtów sztuki krytycznej i feministycznej, w których analizuje zagadnienia związane z kulturowymi wzorcami zachowań i stereotypami społecznymi. Od 1997 zajmuje się sztuką wideo, często tworząc filmy nawiązujące swą formą do dokumentów i reportaży. Jej film „Świeże wiśnie” z 2010 r. prezentowany był na ważnych festiwalach sztuki wideo na całym świecie oraz otrzymał nagrodę publiczności dla najlepszego filmu wideo na Festiwalu LOOP w Barcelonie. Wielokrotna stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundacji Kultury. Wystawiała swe prace w kraju i za granicą, m.in. w: Brooklyn Museum, Nowy Jork; n.b.k. i Kunst-Werke Institute for Contemporary Art, Berlin; Museum on the Seam, Jerozolima; Casino Luxembourg, Luksemburg; Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki, Warszawa; Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa. Jej prace znajdują się w prestiżowych kolekcjach sztuki, m.in.: Hauser & Wirth, FRAC Poitou-Charentes, Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki; kolekcjach „Znaków Czasu”, Szczecin , Lublin, Olsztyn; Kolekcji Parlamentu Europejskiego, Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych, Wrocław;  Muzeum Narodowego w Warszawie.

 

Anna Baumgart, Primakow wychodzi z szafy, część 1. Petersburg [GA], wideo, 2017

Anna Baumgart, pracując nad swoim poprzednim filmem Zdobywcy słońca, zainteresowała się losami Kazimierza Malewicza. Dowiedziała się m.in. o istnieniu scenariusza do eksperymentalnego filmu realizowanego we współpracy z niemieckim dadaistą Hansem Richterem. Film jednak nie powstał, ponieważ rewolucja w Rosji potoczyła się w niebezpiecznym kierunku, a sam Malewicz został uwieziony i nie opuścił już nigdy Rosji. Baumgart chce zrealizować jego projekt w kilku krajach (Niemcy, Rosja, Polska), prosząc uczestników o odmiennych doświadczeniach o zinterpretowanie jego scenariusza we współczesnych warunkach. Awangardowy, obrazkowy scenariusz Malewicza oscylował wokół suprematycznych figur geometrycznych, które w pierwszej odsłonie cyklu grupa rosyjskich artystów-aktywistów Bezmiestie („Nie-miejsce”) rekonstruuje na ulicach Petersburga na stulecie Rewolucji 1917 roku. Artyści postanowili odwołać się nie tylko do Malewicza, ale także do Moskiewskich Konceptualistów i grupy Kolektywnych Działań (Kolektywnoje Diejstwa), aktywnej w latach 70. XX wieku, oraz ich biernego oporu wobec władzy. Tytuł filmu odwołuje się do abstrakcyjnej i absurdalnej pracy konceptualnego rosyjskiego artysty Ilji Kabakowa Primakow siedzący w szafie (o chłopcu, który chcąc uniknąć kontaktu ze światem zewnętrznym zamyka się w szafie, gdzie kontempluje abstrakcyjny Czarny Kwadrat Malewicza). Pozornie absurdalny performans w przestrzeni miasta, w którym młodzi artyści biegną z najbanalniejszym sowieckim obiektem – metalowymi miskami na głowach, odwołuje się do politycznej bezsilności, braku sprawczości, znikania, ale też tradycji awangardy i symboliki Czarnego kwadratu, stanowiąc komentarz na temat form wolności artysty w opresyjnym świecie jako nieco nihilistycznego dążenia do nicości. Film stanowi zapis publicznego performansu i dyskusji o politycznym znaczeniu tego działania.

Anna Baumgart, Zdobywcy słońca [GL], wideo, 2012

Anna Baumgart jest jedną z nielicznych polskich artystek odważnie sięgających po dziedzictwo radzieckiej awangardy artystycznej, jak również badających trudne momenty historii XX wieku i związków jakie między nimi zachodzą. Artystka wykorzystuje konceptualne środki i formy, kojarzone z awangardą i nowoczesnością, takie jak found footage czy fotomontaż. Po pracy Prawdziwe? gdzie badała związki gender i polityki, korzystając ze słynnego radzieckiego melodramatu Michaiła Kałatozowa Lecą żurawie oraz cyklu Rewolucja to nie kolacja, gdzie zastanawiała się nad zawłaszczeniem rewolucyjnych symboli przez popkulturę, film Zdobywcy słońca to jej najpełniejsza i najbardziej wielowarstwowa wypowiedź na ten temat. To mockument, czyli fikcyjny dokument zrealizowany we współpracy z historykiem specjalizującym się w konstruktywizmie radzieckim, prof. Andrzejem Turowskim, którego esej Parowóz dziejów jest integralną częścią dzieła. Baumgart kreśli w filmie historię fikcyjnego współczesnego śledztwa nad kolekcją sztuki rewolucyjnej, która miała być rzekomo przewieziona w 1920 roku przez Kazimierza Malewicza z Moskwy do Berlina tzw. „pociągiem agitacyjnym”, aby wspomóc Niemiecką Partię Komunistyczną oraz tchnąć rewolucyjnego ducha w zachodnich artystów i społeczeństwo. Ostatecznie pociąg nigdy nie miał dotrzeć do miejsca przeznaczenia, lecz zatrzymać się w Koluszkach koło Łodzi, zaś kolekcja pozyskana przez Władysława Strzemińskiego miała zaginąć bezpowrotnie w Polsce. Opowieść, zatytułowaną na cześć awangardowej opery Zwycięstwo nad słońcem Aleksieja Kruszonycha (którego oryginalnym autorem scenografii był Malewicz), autorzy opierają na wystarczającej dawce faktów. Agitacyjne pociągi rewolucyjne, w których tworzeniu uczestniczyli artyści awangardowi, znajomość Strzemińskiego z Malewiczem i jego zachodnie kontakty, kolekcja Muzeum Sztuki w Łodzi stworzona przez Władysława Strzemińskiego i Katarzynę Kobro, dzieje polskich awangardzistów Mieczysława Szczuki czy Teresy Żarnowerówny. To wszystko po to, aby opowieść nabrała wiarygodności, „poderwała” wyobraźnię widza do stworzenia potencjalnej historii (polskiej) awangardy i sztuki, rewolucji i utopii artystycznej oraz społecznej, które choć nigdy nie miały się ziścić, oddziałują na naszą polityczną wyobraźnię do dziś.