„Różne miejsca 2”

Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy w Kijowie
otwarcie: 27 listopada, godz. 17.30
wystawa czynna do: 1 marca 2026

Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy otwiera drugą część projektu wystawowego „Różne miejsca”, którą będzie można oglądać od 28 listopada 2025 roku do 1 marca 2026 roku. Pierwsza część wystawy była prezentowana w muzeum latem tego roku. O ile tamta obejmowała prace powstałe przed 2022 rokiem, obecna ekspozycja składa się z dzieł stworzonych w latach 2022–2025, w czasie pełnoskalowej wojny. Niosą one więc na sobie jej bezpośredni lub pośredni ślad – zarówno w praktyce twórczej, jak i w odbiorze publiczności.

Wystawa jest spotkaniem artystek i artystów z Ukrainy i Polski, których łączy wspólny czas, lecz dzieli otaczająca rzeczywistość. Dla twórców i twórczyń z Ukrainy wojna jest codziennością. Nie tematem, lecz punktem wyjścia; nie kontekstem, lecz tłem wszystkiego – zwłaszcza dla tych, którzy służą w wojsku lub działają jako wolontariusze w regionach przyfrontowych. Ich prace są świadectwem tego, co ich otacza, ale też ich własnych doświadczeń i emocji.

Artyści i artystki z Polski mówią z zupełnie innego miejsca – z kraju, w którym panuje pokój i nie ma bezpośredniego zagrożenia. Ich prace odzwierciedlają to, czym można zajmować się tam, gdzie nie ma wojny, gdzie świadomość jej istnienia jest obecna, ale nie jest ona bezpośrednio widoczna. W kontekście tej wystawy nabierają one nowego znaczenia – jako echo, kontrapunkt, wspomnienie o czymś, co w Ukrainie jest stale obecne, a jednocześnie pozostaje gdzieś poza horyzontem.

Projekt nie szuka wspólnego mianownika ani nie próbuje porównywać doświadczeń – rzeczywistości, w których żyjemy, są zbyt odmienne. Niezależnie od naszej woli, wpływają na sposób myślenia, emocje i znajdują odzwierciedlenie w sztuce. Wystawa pozwala je zobaczyć obok siebie – bez upraszczania, bez hierarchii, w ich pełnej złożoności.
Tytuł „Różne miejsca” nawiązuje do kompozycji Steve’a Reicha Different Trains, zestawiającej równoległe trajektorie życia w odmiennych realiach. Podobnie jak u Reicha, chodzi tu o to, że miejsce, w którym znajduje się człowiek, określa jego doświadczenie.

Dla muzeum projekt ten jest nie tylko dążeniem do zapewnienia artystkom i artystom związanym z Siłami Obronnymi Ukrainy możliwości dalszej pracy twórczej, prezentacji dzieł i inicjowania dyskusji. To także okazja do stworzenia związku z kolekcją muzeum – niewidoczną dla publiczności z powodu jej fizycznej nieobecności, lecz obecną poprzez wizualne odniesienia, pośrednie nawiązania czy dosłowne powiązania.

Projekt jest również opowieścią o teraźniejszości, której historia sztuki jest współtworzona przez tych, którzy walczą lub wolontaryjnie wspierają kraj.

Artysta na wojnie, artysta wobec wojny – to temat pojawiający się na wystawie w różnych aspektach. Prezentowane są rozmaite media, ale malarstwo i inne tradycyjne formy pojawiają się tu rzadko. Mniej jest formalnych eksperymentów, więcej dokumentowania, kontemplacji, świadectwa i analizy zmienionego środowiska dźwiękowego oraz wizualnego.

Projekt „Różne miejsca” mówi o kruchości praktyki artystycznej, o jej nieciągłości i zagrożeniu wojną. Jednocześnie opowiada o jej wszechobecności, o zdolności sztuki do wyrastania w różnych kontekstach i formach. O tym, że artysta/artystka w czasie wojny pozostaje wrażliwy, rezonuje z powszechnym lękiem, bólem i stratami – niezależnie od miejsca.

Osoby artystyczne: Yevhen Arlov, Mirosław Bałka, Przemek Branas, Davyd Chychkan, Barbara Gryka, Aneta Grzeszykowska, Zhanna Kadyrova, Semen Khramtsov, Yevhen Korshunov, Pavlo Kovach, Katarzyna Kozyra, Dmytro Kupriyan, Oleksandr Len, Aleksandra Liput, Violetta Oliinyk, Denys Pankratov, Sofiya Pomogaibo, Karol Radziszewski, Max Robotov – SVITER art-group, Wilhelm Sasnal, Monika Sosnowska, Ivan Svitlychnyi

Kuratorzy wystawy: Oksana Barshynova, Waldemar Tatarczuk
Kuratorka programu publicznego: Halyna Hlieba

Organizatorzy projektu: Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy, Galeria Labirynt (Lublin, Polska), Instytut Adama Mickiewicza (Polska), Instytut Polski w Kijowie
Partnerzy medialni: Suspilne Kultura, Artslooker

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Lublin

il. Monika Sosnowska, „Tiles”, ceramika, 2024